روش و هدف اندازه گيری نقطه ریزش در انواع روانکارها

هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد، اندازه گيري نقطه ریزش فراورده هاي نفتی میباشد. آزمون نقطه ابري شدن قبلا بخشی از این استاندارد بوده که در حال حاضر در استاندارد ASTM D2500 ارائه  شده است.

این استاندارد شامل اندازه گيري نقطه ریزش به روش خودکار نمیباشد. 

استانداردهاي متعددي براي آزمون خودکار نقطه ریزش وجود دارد .درصورتیکه روش خودکار  به کار گرفته شود ،شماره استاندارد مربوط باید در گزارش آزمون درج گردد. روش آزمون نقطه ابري شدن نفت خام در استاندارد ^{ASTM D5853} شرح داده شده است.

مقادیري که در واحد ^SI ارائه  شده اند باید به عنوان استاندارد مورد توجه قرار گيرند. واحد اندازه گيري دیگري در این استاندارد وجود ندارد.

هشدار-  جيوه توسط بسياري از سازمان ها یا نهادهاي قانونی به عنوان یک ماده خطرناک معرفی شده است که می تواند به سيستم عصبی مرکزي، کليه ها و کبد آسيب برساند. جيوه یا بخار آن براي سلامتی خطرناک است و باعث خوردگی مواد می شود. هنگام کارکردن با جيوه و فراورده هاي حاوي آن باید احتياط شود. به منظور آگاهی از جزیيات به برگه هاي اطلاعات ایمنی مواد ( ^MSDS) و براي اطلاعات بيشتر به وب سایت «http://www.epa.gov/mercury/faq.htm«مراجعه شود. کاربران باید درباره منع فروش جيوه و/ یا  فراورده هاي حاوي آن طبق قوانين ملی آگاهی کسب کنند.

روش انجام آزمون 

نمونه را داخل ظرف آزمون تا محل خط نشانه بریزید. درصورت لزوم نمونه را داخل حمام آب گرم قرار دهيد تا سياليت لازم جهت اضافه شدن در ظرف آزمون به دست آید

یادآوري -  برخی نمونه ها زمانی که h24 قبل تا دماي بالاتر از ^°C 45 حرارت داده شده باشند، نسبت به زمانی که  24 h قبل در دماي اتاق قرار داده شوند، نقطه ریزش یکسانی ندارند. از جمله این مواد نفت کوره، روغن سياه و روغن سيلندر هستند..

نمونه هاي از نفت کوره، روغن سياه و روغن سيلندر که  24 h قبل بيش از  ^°C 45 حرارت  دیده اند، یا وقتیکه سابقه حرارتی این گروه از نمونه ها معلوم نيست، باید به مدت 24 hقبل از آزمون در دماي اتاق نگهداري شوند .نمونه هایی که براي کاربر مشخص است که  نسبت به سابقه حرارتی حساسيت ندارند نيازي به نگهداري آنها به مدت h 24 در دماي اتاق قبل از آزمون نيست

از روي شواهد تجربی حذف دوره انتظار  24 h برخی نمونه ها را میتوان با گزارش تحقيقی به دست آورد

اگر نقطه ریزش بالاتر از ^°C 36 باشد، از دماسنج با گستره دمایی بالاتر نظير  دماسنج IP 63C یا ^{ASTM 61C}، یا دماسنج دیجيتال تماسی استفاده کنيد .دهانه ظرف آزمون را با چوب پنبهاي که داخل آن دماسنج قرار دارد ببندید .موقعيت چوب پنبه و دماسنج  را طوري  تنظيم کنيد که چوب پنبه کاملا محکم شود، دماسنج و ظرف آزمون هم محور باشند ، و دماسنج با عمق درست در آزمونه غوطه ور شود 

براي دماسنج مایع در شيشه ،باید حباب دماسنج غوطه ور شود و تا 3 mm از ابتداي لوله موئين آن زیر سطح آزمونه باشد

   براي دماسنج تماسی دیجيتالی، پراب باید شناور شود  طوري که  انتهاي پراب 10 mm تا 15 mm زیر سطح آزمونه باشد.

جدول گستره دمایی حمام و نمونه

تنظيم دماي حمام،  (°C )	گستره دمایی نمونه،  (°C )
±1/5 48 یا 12 بالاتر از نقطه ریزش مورد انتظار	پيش گرم کردن حداقل 45 یا 9 بالاتر از نقطه ریزش مورد انتظار
24 ±1/5	از شروع تا 27
0 ±1/5	27 تا 9
-18 ±1/5	9 تا 6-
-33 ±1/5	6- تا 24-
-51 ±1/5	24- تا 42-
-69 ±1/5	42- تا 60-

  

 براي اندازه گيري نقطه ریزش، آماده سازي مقدماتی زیر را براي آزمونه داخل ظرف آزمون انجام دهيد:

 نمونه هایی که نقطه ریزش بالاتر از -33°C دارند: نمونه را بدون  همزدن تا °C9 بالاتر از  نقطه ریزش موردانتظار و حداقل ^°C 45، در حمامی با ^°C 12 بالاتر از نقطه ریزش مورد انتظار و حداقل تا  °C48     تنظيم شده است، گرم کنيد. ظرف آزمون را به  حمامی که در °C  1/5±24 تنظيم شده است  انتقال دهيد و شروع به مشاهده نقطه ریزش کنيد. هنگام استفاده از حمام مایع، مطمئن شوید که سطح مایع حمام بين خط نشانه روي ظرف آزمون تا قسمت بالایی آن باشد 

نمونه هایی که نقطه ریزش کمتر از-33°C  دارند: نمونه را بدون همزدن در حمامی که در دماي °C 1/548 ± تنظيم شده است حداقل تا ^°C 45 گرم کنيد .سپس ظرف آزمون را به  حمامی که  در °C 1/524±

 تنظيم شده است انتقال دهيد. هنگام استفاده از حمام مایع، مطمئن شوید که سطح مایع بين خط نشانه روي ظرف آزمون و بالاي ظرف آزمون باشد. وقتی دماي نمونه به ^°C 27 رسيد و درصورت استفاده از دماسنج هاي مایع در شيشه، دماسنج با نقطه ریزش و نقطه ابري بالا را برداشته و دماسنج با  نقطه ریزش و ابري پایين را جایگزین کنيد. ظرف آزمون را به حمام سردکننده منتقل کنيد 

توجه کنيد که صفحه گرد، واشر و داخل محفظه تميز و خشک باشد. صفحه گرد را در کف محفظه قرار دهيد. واشر را دور ظرف آزمون و به فاصله mm  25از انتهاي آن قرار دهيد. ظرف آزمون را داخل محفظه قرار دهيد. هرگز ظرف را مستقيما در محيط سردکننده قرار ندهيد

 براي تشکيل کریستالهاي پارافينی دقت شود که توده نمونه برهم زده نشود و دماسنج در داخل نمونه حرکت نکند. زیرا هرگونه اختلال در شبکه اسفنجی بلورهاي پارافينی، منجر به نتایج کمتر از مقدار واقعی و ایجاد خطا در نتيجه آزمون خواهد شد

    نقطه ریزش به صورت اعداد صحيح مثبت یا منفی که مضربی از ^°C 3 است بيان میشود. هنگامیکه دماي روغن به ^°C 9 بالاتر از نقطه ریزش موردانتظار رسيد (با  تخمين مضربی  از °C 3 )بررسی وضعيت ظاهري روغن را آغاز کنيد. براي هربار خواندن دماي دماسنج که مضربی از ^°C 3 زیر دماي اوليه است ظرف آزمون را از محفظه بردارید .براي از بين بردن رطوبت ميعان شده اطراف ظرف آزمون که باعث محدودیت در مشاهده میشود، سطح آن را با پارچهاي تميز که به وسيله الکل (اتانول یا متانول) مرطوب شده است پاک کنيد. ظرف نمونه را به اندازه کافی کج کنيد تا حرکت نمونه داخل آن مشخص شود. اگر حرکت نمونه داخل ظرف آزمون دیده شد فورا آنرا در محفظه قرار دهيد و آزمون جاري شدن را در درجه حرارت بعدي( °C  3پایينتر) تکرار کنيد. به طورکلی برداشتن، تميز کردن و جایگزینی ظرف آزمون نباید بيشتر از s 3باشد

  هنگامیکه دماي نمونه به ^°C 27 رسيد اگر جاري شدن روغن متوقف نشد، ظرف آزمون را به محفظه سردکننده با دماي(°C  (0 ± 1/5منتقل کنيد. همين طور که نمونه سردتر میشود ظرف آزمون را به محفظه دیگري با درجه حرارت پایينتر مطابق جدول 4 منتقل کنيد

 به محض اینکه با کج کردن ظرف آزمون روغن حرکت نداشت ظرف را به مدت5s در موقعيت افقی نگهدارید، و با دقت آنرا مشاهده کنيد. اگر نمونه هرگونه علامتی از حرکت قبل از 5s را نشان دهد، ظرف آزمون را فورا در محفظه قرار دهيد و آزمون جاري شدن را براي  °C 3 پایينتر تکرار کنيد

 این روش را به همين صورت ادامه دهيد تا زمانیکه با افقی نگهداشتن ظرف  آزمون به  مدت 5s، نمونه هيچگونه حرکتی نداشته باشد. در این شرایط دماي دماسنج را یادداشت کنيد

 براي نمونه سياهرنگ، روغن سيلندر و سوخت تقطيرنشده، نتيجه به دست آمده مطابق روش شرح داده شده ، نقطه ریزش بالاتر (بيشينه) ناميده میشود. اگر نياز باشد، با گرم کردن نمونه حين همزدن، تا ^°C 105، به ظرف آزمون اضافه کرده، اندازه گيري نقطه ریزش طبق زیربندها نقطه ریزش پایينتر (کمينه) را اندازهگيري کنيد

     برخی مشخصات باعث قبول شدن یا رد شدن آزمایش میشوند و یا داراي محدودیت هاي دمایی نقطه ریزش هستند که به صورت مضربی از  °C 3 نيستند. در این موارد باید سعی شود  تا طبق برنامه زیر اندازهگيري نقطه ریزش انجام شود:

زمانیکه دماي نمونه به ^°C 9 بالاي دماي نقطه ریزش مشخصات آن رسيد وضعيت ظاهري نمونه را بررسی کنيد. مشاهدات خود را در فواصل دمایی °C 3 طبق روش شرح داده شده در زیربندها ادامه دهيد تا اینکه به دماي مشخص برسد. نتایج آزمون را به صورت اینکه حد مشخص شده دما را گذرانده یا مردود شده است گزارش کنيد و...

 

فایل کامل روش آزمون نقطه ریزش براساس استاندارد ایران در ذیل آمده است در صورت تمایل دانلود نمایید؛ همچنین جهت کسب اطلاعات تخصصی و مشاوره در زمینه آزمون های روانکارها و اطلاعات فنی و تخصصی روانکارها با شرکت سانیار لوب تک 01732147200 تماس گرفته شود.